Nghệ thuật bonsai Nhật

Bonsai là một môn nghệ thuật thiên hướng về thiên nhiên bắt nguồn từ đất nước Nhật được nhiều người trên thế giới yêu thích. Bonsai không phải một cây kiểng thông thường mà nó là tác phẩm nghệ thuật phô diễn tất cả các bộ phận trên cây bao gồm thân, rễ, chậu hay các phiến đá, phụ kiện điểm xuyến trên đó.

Nếu bạn muốn tìm hiểu về nghệ thuật bonsai Nhật, hãy đồng hành cùng chúng tôi đến hết bài viết này nhé !

Được coi là một tác phẩm nghệ thuật, con thuyền trở tâm hồn người nghệ nhân đã sáng tạo ra nó nên nó cũng chẳng khác gì một tác phẩm thơ, hội họa, điêu khắc…

Nếu nghệ sĩ sẽ cần kiến thức với các món đạo cụ hay họa sĩ lại am hiểu với chất liệu giấy, màu, cọ vẽ thì nghệ nhân bonsai không chỉ đến kiến thức sâu rộng mà còn là bàn tay vô cùng kéo léo. Nói tới cây kiểng hay bonsai người ta phải nghĩ ngay tới việc cắt tỉa, tạo dáng, trưng bày, triển lãm, chọn phong cách, tạo ấn tượng..

Bonsai có rất nhiều phong cách để triển lãm, thưởng thức. Có một số kiểu dáng bonsai cơ bản như : thẳng đứng trang trọng, thẳng đứng phóng khoáng, thác đổ, nửa thác đổ, tri thức, cây chổi, trồng trên đá, rễ bò trên đá, rễ bám đá, đa nhân, huynh đệ, lùm, trực tuyến, lượn, nhóm, Saikei, trong khay…

Ngoài ra, chậu cũng rất quan trọng để tạo nên tác phẩm bonsai. Chậu bonsai có nhiều kiểu dáng khác nhau như: cái trống, oval, hình chữ nhật, xiên Tokoname…

Các dụng cụ có : cưa cắt nhanh, kéo xén, kéo cắt lá, kéo tỉa, đòn bẩy, thép mỏng uốn cành, keo dán vết dắt, kèm lõm cắt cành nhỏ, kìm cắt cành lớn, xẻng bới đất, chổi, đục, …

Trên đây là những khái quát chung để bạn có thể hình dùng hành trình sáng tạo một tác phẩm bonsai dày công ra sao, đòi hỏi sự kiện nhẫn lâu dài và kiến thức kỹ thuật chuyên sâu người trong bonsai thế nào.

Định nghĩa bonsai

Bon : khay, chậu

Sai: cây, trồng cây

Nói dễ hiểu, bonsai nói về cây được trồng trong chậu, khay hoặc trên đá bằng một kỹ thuật cùng nghệ thuật thiên nhiên mang nét cổ thụ thu nhỏ. Vì cây là thực vật sống nhưng lại được trồng và chau chuốt tỉ mỉ, tạo kiểu dáng đưa yếu tố mỹ thuật vào nó nên nó được coi như một tác phẩm nghệ thuật sống, hay tác phẩm điêu khác sống.

Đơn giản , vừa đủ, hóa cách là cái đẹp của Bonsai. Đặc biệt hơn, Bonsai đẹp khi người thưởng lãm tác phẩm có thể nghĩa ra nhiều ý tưởng phát triển dáng cho Bonsai. Người Nhật hay so sánh Bonsai với thức thơ cổ điển “Hai – Kai” chỉ có 17 âm tiết diễn tả một cách cô đọng, súc tích, tiềm ẩn trái tim dồi dào cảm xúc.

Một số thì cho rằng Bonsai là hình thái nghệ thuật đơn thuần giữa nghệ thuật và nghề làm vườn. Hay Bonsai là nghệ thuật của cái đẹp, hình thức đặc trưng của người làm vườn.

Tất cả gói gọn lại, thì Bonsai vẫn được mọi trên thế giới công nhận là một tác phẩm nghệ thuật chứ không phải cái cây trồng trên chậu thông thường.

Lịch sử Bonsai

Được xem như biểu tượng khi nhắc đến đất nước mặt trời mọc nhưng hiếm ai biết rằng nghệ thuật làm vườn này lại bắt nguồn từ đất nước tỷ dân Trung Hoa.

Các nhà khảo cổ học đã tìm ra các tác phẩm tranh vẽ, điêu khắc cho thấy kiểng thu nhỏ đã có mặt Trung Quốc từ thế kỷ thứ 3 SCN (thời nhà Tần ). Một số bức tranh cổ đời nhà Tống (960 – 1280) vẻ các dáng cây nhỏ đặt trong chậu làm vật dụng trang trí nội thất. Đó là những cây nhỏ thực sự trong thiên nhiwwn đã được gió tuyết uốn nắn, sau đó ngta đã đào mang về trồng trong chậu.

Hầu như, các nước châu Á đều bị ảnh hưởng văn hóa của Trung Quốc. Nhật Bản cũng vậy, văn hóa Bonsai Nhật cũng được ảnh hưởng sâu sắc từ Trung Quốc kể từ thế kỷ thứ 8 SCN. Nhưng tài liệu về Bonsai lại trong giai đoạn đầu này lại không còn nhiều. Chỉ còn lại một số tập tài liệu Bonsai thuộc thế kỉ 6 SCN cùng một số bức tranh vẽ trên giấy cuộc vào thế kỉ 13 mô tả sự phát triển của cây trồng trong chậu cho thấy Bonsai là nghệ thuật. Từ đó, Bonsai xuất hiện nhiều hơn trong hộ họa, văn chương Nhật.

Trong bức tranh Kasugaaongen – gengi của cố họa sĩ Takakane Takasshina vẽ năm 1309 trong đền Kasuga, thời Kamakura (1192 – 1333) có xuất hiện hình ảnh bonsai.

Trong vở tuồng nổi tiếng Hachi – no – ki (cây trong chậu) cũng đề loại cây kiểng này. Trong thời đó, Thiền tĩnh có sức ảnh hưởng sâu rông vào nghệ thuật cũng như đời sống hàng ngày người dân Nhật. Các nền văn hóa trong xã hội thời đó đều có ảnh hưởng tới việc tạo dáng Bonsai, tôn giáo đã hướng Bonsai không chỉ là món nội thất trong nhà mà còn là món ngoại thất ngoài trời biểu tượng cho tôn giáo hơn là loại hình nghệ thuật sống.

Sắc thái Thiền tịnh bắt đầu hiện ra trong thời Muromachi (1334 – 1573). Mọi tư tưởng Thiền tịnh đều thể hiện trên mọi nền văn hóa của người Nhật như kiến trúc, tạo cảnh, cắm hoa, trà đạo… Bonsai này khổ nhỏ trang trí trong nhà.

Thời Edo ( Tokugawa, giai đoạn 1603 – 1867), Bonsai bước vào thời kì hoàng kim được nhiều sách, tài liệu minh họa, kết hợp cùng triết lý Phật giáo hòa cùng bản ngã vào thiên nhiên thúc đẩy kỹ xảo trong nghệ thuật Bonsai. Nhưng nhà sưu tập Bonsai xuất hiện, săn tìm những cây lùn tự nhiên đẹp mắt trên các vùng núi non vách đá hải đảo hiểm trở. Các đề tài hội họa, điêu khắc gỗ, thơ Haiku, trà đạo, cắm hoa… đều nhắc tới Bonsai. Những hình dáng, đường nét đẹp đẽ, khéo léo có phần tinh tế và sâu sắc để miêu tả bonsai thời này.

Đến thời Minh Trị (1868 – 1912 ), kỹ sảo bonsai có thêm kỹ thuật mới. Người ta biết dùng dây kim loại để uốn thân cây. Đến thời điểm 1870 và 1880 nghệ thuật Bonsai lan rộng, các nước Tây Phương cũng bắt đầu hâm mộ. 1914, cuộc triển lãm Bonsai đầu tiên thế giới được tổ chức tại Tokyo. Cho tới năm 1934 thì mỗi năm đều có triển lãm các nghệ thuật Bonsai do Viện Bảo Tàng Trung ương Nghệ thuật Tokyo chủ xướng.

Bonsai dần được kinh doanh phổ biến, và có hàng tram nghìn vườn bonsai sử dụng kỹ sảo ươm trồng trên khắp đất nước Nhật.

Một khoảng thời gian dài, Bonsai trở thành thú vui tiêu khiển của giới quý tộc. Nay được xem là một nghệ thuật hay thú vui tiêu khiển của nhiều người.

Sau một hành trình dài phát triển, nghệ thuật bonsai lan rộng khắp thế giới. Nghệ thuật bonsai đẹp ở phương Đông mang nét chuẩn mực khuôn phép hơn so với phương Tây. Thưởng thức bonsai không phải chỉ qua một cái nhìn mà cần cảm nhận bằng cả tâm hồn. Bonsai thuộc một phần văn hóa Nhật qua nhiều thế kỷ mà mỗi thời đại bonsai lại có chuẩn mực cái đẹp khác. Những cây bonsai thông, tre, đào mơ, xuất hiện sớm nhất, sau đó có thêm quyên, trà du nhập sang các nước khác còn có tùng, trúc,…Bonsai Nhật có mặt vào thế kỷ 17, sang thể kỷ 19 có nhiều sách viết về các loài cây được lai, ghép tạo lên tán đẹp rất đặc biệt.

Bonsai du nhập sâu vào châu Âu, Úc, Mỹ vào thế kỷ 20 nhưng cũng có nhiều tài liệu viết rằng bonsai có mặt tại châu Âu vào cuối thế kỷ 19. Năm 1909, đã tổ chức cuộc triển lãm Bonsai tại Anh. Ở Mỹ, người ta ưa chuộng thứ “nghệ thuật sống” này kể từ sau thế chiến thứ hai. Bang California đã phát triển một công nghệ Bonsai to lớn. Vì cùng niềm yêu thích với Bonsai nên đã có nhiều hiệp hội, tổ chức được thành lập từ trung ương đến địa phương kèm theo đó là sự phát triển trong kinh doanh các mặt hàng dụng cụ, thiết bị, tài liệu hướng dẫn kỹ thuật gia tăng. “Nghệ Thuật Cây Cảnh Nhật” của Yuki Yoshimura và Giovanna M.Halford được tái xuất bản tới 30 lần, cuốn “Kỹ thuật Bonsai” của Lê Công Kiệt và Nguyễn Thiện Tích tái bản hơn 10 lần.

Tìm hiểu thêm qua bài viết : Triết lý trong nghệ thuật Bonsai và một số cây Bonsai Nhật quý hiếm

Bài viết được viết bởi, Trung tâm Du học & XKLĐ VLE tại Hải Phòng đã được cấp phép bở Sở Lao Động Thương Binh Xã Hội chuyên cung cấp dịch vụ Du học Nhật Bản tại Hải Phòng chuyên nghiệp, chất lượng hàng đầu khu vực. Hướng dẫn, hỗ trợ, chăm sóc tận tình bạn đến với chúng tôi!

Mọi chi tiết xin liên hệ:

Trung tâm VLE: www.facebook.com/xkldNhat.Hp/